2021-09-01: Jedrenjaci
Jedrenjaci  
Jedrenje je veština plovidbe uz pomoć vetra kao pokretačke snage. Jedrenje danas može biti rekreativno ili sportsko. Jedriti se može na dasci, u čamcu ili brodu, na jezeru ili moru. Posebne vrste jedrenja su: jedrenje na ledu, gde je pilot na klizaljkama, skijama ili snoubordu, i jedrenje na kopnu, obično na peščanim plažama u kolicima sa 3 točka i jedrom. Hiljadama godina jedrenje je imalo veliki značaj za transport i trgovinu, ribolov i ratovanje. Krajem 19. veka, značaj jedrenja je opao pojavom motorizovanih brodova koji nisu zavisili od vremenskih prilika, koji su bili brži i zahtevali manje osoblja i drugih troškova. U nekim manje razvijenim delovima sveta jedrenje je i do danas zadržalo izvestan privredni značaj. Recimo, jedrenjaci i danas plove iz Persijskog zaliva ka Indiji i Africi. Kroz istoriju jedrenjaci su se menjali po konstrukciji i veličini. Najmanje jedrilice imaju samo jednog putnika, dok najveće jedrenjake opslužuju desetine mornara. Razvijeni su i mnogobrojni jedriličarski manevri koji su u sportskom jedrenju dosegli svoj vrhunac. Prva poznata predstava broda sa jedrima potiče sa pogrebne urne iz Luksora iz 5000. godine pre nove ere. Za plovidbu duž Nila, u Sredozemnom i Crvenom moru, Egipćani su koristili brodove sa jarbolom i velikim pravougaonim jedrom. Jedro se moglo okretati, tako da je jedrilica mogla da koristi i bočni vetar. Oko 3000. pre nove ere stanovnici uz obale Južnog kineskog mora su razvili kanue koje su koristili za naseljavanje Polinezije. Feničani i stari Grci su oko 1000. godine p. n. e. razvili dva osnovna tipa brodova sa jedrima: teretni brod sa prostranim trupom i velikim pravougaonim jedrom, i galiju, koja je imala jarbol sa pravougaonim jedrom srednje veličine, dok bi je za vreme bonace ili pomorske bitke pokretali veslači. U narednim vekovima brodovi su jedrili u mnoge istraživačke i osvajačke pohode. Na primer, grčki istoričar Herodot je pomenuo da je egipatski faraon Neho II poslao feničansku ekspediciju koja je oplovila Afriku u smeru kazaljke na satu, 596—594. godine p. n. e. Oko 470. p. n. e. kartaginski admiral Hano je otplovio na zapad kroz Gibraltar i stigao sve do Gvinejskog zaliva. Do danas se sačuvao njegov izveštaj o ovom putovanju. Grk Eudoksos iz Kizika je 120—117. godine p. n. e. putovao jedrenjakom do Indije u istraživačko putovanje. Tada je shvatio značaj monsunskih vetrova za plovidbu u Indijskom okeanu. I Rimljani su koristili kombinaciju jedrenjaka i broda sa veslačima za svoje vojne i trgovačke misije. Značajan tehnički doprinos ovog vremena je pojava pramca kao dela konstrukcije jedara. Sa razvojem trgovine dobrima sa Dalekog istoka između Sirije i Italije, u Mediteranu su se pojavili gusari. Godine 102. p. n. e. napadi kilikijskih i kritskih pirata su toliko učestali da je Rim poslao trupe Marka Antonija Starijeg na Kilikiju sa osrednjim uspehom. Rimska flota je u doba Rimskog carstva stalno imala mnogo manji značaj nego kopnene trupe. Anglosaksonci su u vreme poznog Rimskog carstva došli do Engleske koristeći duge brodove sa jednim jarbolom i jednim pravougaonim jedrom. Vikinzi su usavršili ovaj tip brodova između 6. i 8. veka. Najvažnije tehničko dostignuće ovoga doba bio je razvoj sistema jedara. Vitki vikinški brodovi mogli su da dostignu brzine do 20 čvorova. Posle ere Vikinga, na Severnom moru i Baltiku su korišćeni široki trgovački brodovi trgovačkog udruženja Hanza. Do kraja Srednjeg veka razvijeni su i brodovi sa 2 i 3 jarbola. Verzija koja je nastala u Španiji i Portugalu pod imenom Karavela, poslužila je moreplovcima poput Kristifora Kolumba, Vaska da Game i Ferdinanda Magelana da krenu na svoja istraživačka putovanja. Početkom 15. veka kineski admiral Ženg He je predvodio više ekspedicija jedrenjaka u Indijski okean do obala istočne Afrike. Od 17. veka u upotrebi su novi, specijalizovani tipovi brodova, kao što su linijski brodovi (bojni brodovi sa više paluba za topove) i fregate (lako naoružani brzi brodovi). Brodograditelji su smišljali sve inovativnije nacrte. Brodovi su bili vitkiji, sa većim deplasmanom i većim brzinama. Trgovačke mornarice u 19. veku su koristile tip broda kliper, koji je dostizao brzine od 18 čvorova. Upotreba gvožđa (od 1890. čelika) kao materijala za brodogradnju, bila je početak ere oklopnjača. Istovremeno, brodovi su uvećavali svoje manevarske moći. Parna mašina je počela da istiskuje upotrebu jedara. Danas se brodovi na jedra koriste, gotovo isključivo, za zabavu i sport. Jedrilice su se koristile za razonodu bogatih u Engleskoj i Holandiji u 17. veku. Prvi jahting klub je osnovan 1720. u Korku u Irskoj. Ovaj klub je prvi organizovao takmičenje u jedrenju (regatu) 1749. U drugoj polovini 19. veka počele su masovno da se održavaju trke jedrilica po Evropi i Severnoj Americi. Kup Amerika je prvi put organizovan 1851, a Kilska nedelja 1882. Prvo olimpijsko takmičenje u jedrenju održano je na Olimpijskim igrama 1900.

 
 od