Nema nikakve sumnje da određena vrste muzike može da promeni aktivnost moždanih talasa, opusti mišiće, utiče na rad srca i nivo hormona stresa, poboljša pažnju i sposobnost spacijalno-temporalnog rasuđivanja. O najnovijim otkrićima o dejstvu muzike na čoveka govori za Vitu docent Fadil Eminović Fakulteta za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju u Beogradu. Muzika je nepresušni izvor emocionalnih i estetskih doživljaja i kao takva jedan od prvih stimulusa na koji bebe reaguju i pre rođenja. Ta svojstva ne bi bila moguća bez fiziološkog dejstva koje ona ima na čovekov nervni sistem. Jedan od prvih nalaza nove naučne subdiscipline muzičke medicine govori o pobuđujućem ili relaksirajućem efektu muzike u zavisnosti od njenog tempa. Protok kiseonika, krvni pritisak, broj otkucaja srca u minuti, kao i brzina protoka krvi u središnjoj cerebralnoj arteriji, povećava se kod brzih tempa a smanjuje kod sporih. Psihološki efekti koje muzika ima na čoveka, poput izazivanja i modifikovanja različitih emocija, raspoloženja i kognitivnih stanja, nesumnjivi su a istraživanja lučenja „hormona stresa“ u ljudskom telu to i potvrđuju. Merenjem nivoa kortizola pre i posle emitovanja «opuštajuće» muzike kod pacijenata podvrgnutih različitim medicinskim zahvatima, utvrđeno je da muzika zaista smanjuje nivo hormona stresa za vreme medicinske intervencije. Kod zdravih ljudi, muzika je u stanju da smanji nivo hormona stresa ali ih ona može i povećati, zavisno od vrste i konteksta. U situacijama kada treba mobilisati organizam, kao što je to u slučaju rata, ili teškog fizičkog rada, ritmična muzika brzog tempa poput marša povećava nivo ovih hormona. Povećavanjem nivoa hormona stresa pozitivno se utiče i na zapamćivanje sadržaja učenja koje se odvija u tom trenutku ili neposredno posle. Još je Platon tvrdio da je muzika efikasnije oruđe za obrazovanje, od bilo kog drugog. Ključni eksperiment Frensis Raušera i Gordona Šoa 1993.godine izazvao je talas iznenađenja, interesovanja i različitih interpretacija koje traju do danas. Autori su grupi od 36 studenata, između dva testiranja inteligencije, emitovali Mocartovu Sonatu za dva klavira u D-duru „K.448“ u trajanju od deset minuta. Retest je pokazao porast inteligencije za 8-9 jedinica. Ovaj efekat trajao je 10-15 minuta i zasnivao se na porastu tzv. spacijalno-temporalnog rasuđivanja koje se najviše koristi u matematici i prirodnim naukama, a predstavlja i važan deo veštine kod hirurga, pilota, arhitekata, umetnika, i inženjera, kao sposobnost ″viđenja″ i manipulisanja predmetima u trodimenzionalnoj ravni. U nekoliko uzastopnih eksperimenata 90-tih godina prošlog veka sa osnovnoškolcima koji su imali časove klavira u trajanju od nekoliko meseci, istraživači su uspeli da dokažu da se ovo dejstvo može produžiti uz sviranje i pevanje i to za 34-46%, da dolazi do poboljšanja matematičkih veština rešavanja razlomaka i proporcija, kao i kvaliteta pažnje. Stručnjaci ovaj uticaj objašnjavaju sličnošću strukturalnih obrazaca muzike i matematike nazivajući ove dve nauke «duetima između dve strane mozga». Naime, istraživanja električne aktivnosti mozga pokazala su da raspored tzv. tonotopične mape (putanje u mozgu koje učestvuju u određivanju tona odsviranog na klaviru) u slušnoj zoni moždane kore umnogome liči na klavijaturu, sa jednakim razmacima između oktava. Ove mape su za oko 25% veće tj. razvijenije kod ljudi koji se bave muzikom! Moć muzike može se videti i u njenoj sposobnosti da izazove ili zaustavi epileptičke napade (tzv. muzikogenička epilepsija). U toku trajanja epileptičkih napada kod 29 pacijenata uzrasta 3-47 godina, grupa autora ekperimentisala je sa različitim muzičkim materijalom koji se smenjivao sa periodima tišine. Dobijena je značajna razlika u smanjenju dužine napada kod 23 pacijenta sa 62% na 21%, ali samo za vreme emitovanja Mocartove Sonate za dva klavira K.448. Takođe,ovaj efekat se ispoljio i kod pacijenata u komatoznom stanju, koji su, dakle, muziku primali samo nesvesno. Muzikolozi Mocartovu muziku opisuju kao arhitektonsku jer se zasniva na istim matematičkim idealnim proporcijama i strukturnim zakonima harmoničnosti po kojima su građene mnoge poznate katedrale, a Dr Gordon Šou objasnio je efekat ove Mocartove sonate otkrivši da su aferentni neuroni organizovani u stubove i da komuniciraju među sobom tokom slanja električnih impulsa. Svaki stub neurona dobija svoj ton, a njihov rad na kompjuterskom modelu predstavljen je kao niz muzičkih tema. Muzičko delo najsličnije ovim temama upravo je navedena Mocartova sonata. Još 1982. godine istraživači sa Univerziteta Teksas, eksperimentisali su koristeći jedno drugo klasično delo- Hendlovu Muziku na vodi koju je on kao dvorski kompozitor, stvorio za tzv. «muziku u pozadini» tokom putovanja kralja Džordža I niz Temzu, želeći da utvrde da li ova muzika ima određeni efekat na sposobnost pamćenja kod studenata. Postignuće u pamćenju bilo je nesumnjivo bolje kod grupe studenata koji su u toku učenja slušali „Muziku na vodi“. Ovaj rezultat objašnjavaju nalazi bugarskog psihijatra Georgija Lozanova o sinhronizaciji telesnih ritmova (otkucaja srca,moždanih talasa) sa pulsom muzike. U tom smislu, najpovoljniji efekat ima muzika baroka, sa svojim pravilnim i predvidivim pulsom i gotovo matematički osmišljenim melodijskim obrascima. Takva muzika smanjuje puls, opušta mišiće, ali istovremeno ostavlja mozak budnim, a uvodi u poznato „alfa stanje“ u kome se naš mozak „odmara“.
Prema Britanskoj organizaciji za epilepsiju, istraživanje je ukazalo na samo još jedno delo sa „Mocartovim efektom“ i to je pesma grčkog kompozitora Janija ″Plaža″. Prema tvrđenju časopisa britanskog Kraljevskog medicinskog društva ovo delo ima slično dejstvo zbog sličnosti u tempu, strukturi, melodijskoj i harmonijskoj konsonantnosti i predvidivosti. Umetnost, naročito muzika, ako se dosledno i uporno primenjuje na pravi način, može da ostvari upečatljivu razliku u načinu na koji deca obrađuju informacije. Potrebno je početi sa muzičkim iskustvima za još nerođeno dete u majčinom stomaku, preko brižljivo odabranih dečjih pesama u predškolskom i ranom školskom periodu, kao i uvođenjem pravih muzičkih vrednosti u toku školovanja. Zadatak škole nije da povlađuje aktuelnoj muzičkoj sredini, nego da spoji najnovija naučna saznanja i vrhunsku muziku svih stilova. Pravovremeno upoznavanje dece sa odabranom muzikom može da ubrza razvoj govora, pospeši talenat za matematiku i prirodne nauke, unapredi koordinaciju, poboljša veštine pamćenja i čitanja, a naročito kod dece sa teškoćama u razvoju i učenju. Ovde dodatno treba imati na umu psihološke efekte muzike u vidu promene raspoloženja i podizanja samopouzdanja. Još je Stendli 1986., na uzorku od 30-ak studija, uočio jasan pozitivan efekat koji muzika ima u rehabilitacionom procesu, a najviše u smisu redukcije bola prilikom pokreta, smanjenja mišićne napetosti, uvećanja snage i koordinacije tokom motorne aktivnosti i popravljanja motornih mogućnosti kod pacijenata sa problemima prilikom hoda i poremećajima grube motorike. Rehabilitacija bazirana na muzici odlično pomaže i kod govora i autoimaginacije. Instrumentalna vežba kada pacijent sam svira, pospešuje opseg pokreta, snagu mišića, disajne funkcije, motornu koordinaciju i manuelne veštine. Orf-Šulverkova muzička metoda, koja muzikom povećava ritam u govoru i telesnim pokretima, praktikovana je u radu sa decom sa autizmom da bi se povećala fina motorička sposobnost. Ovaj muzički tretman podrazumeva upotrebu specifične muzike za specifično stanje omogućavajući da se uz pesme ponavljaju i pogađaju specifični motorički pokreti kao što su hodanje, skip, marširanje. Takođe, kada sam pacijent svira na instrumentima, pored već navedenih prednosti muzikoterapije, to ima velikog značaja i za vizuo-motornu kontrolu, za diferencijaciju prstiju i podjednak razvoj obe strane tela...Na sličan način, muzika utiče i na pacijente sa psihičkim poremećajima, sa Alchajmerovom bolešću, kao i na starije osobe. Na ispitivanju rađenom kod studenata pokazalo se da omiljena muzika u 97% slučajeva povećava raspoloženje, kod 79% poboljšava strpljenje, snagu, istrajnost, grupni rad i motivaciju, a da šansone i muzika Hulia Iglesijasa podstiču osećaj zaljubljenosti. Studije pokazuju da se značajno manje zamora, u toku aerobnih vežbi, javlja pri slušanju muzike sinhronizovane sa vežbama i da vežbači pri tom imaju osećaj „snage“. Da su podjednako dobri efekti i instrumentalne i verbalne muzike, i jake i tihe iako je čak 77% vežbača reči i pesme i jačinu smatralo veoma inspirativnim. Na uživanje u muzici tokom aerobne aktivnosti, dokazano, ipak najviše utiče njen tempo! Pravovremeno upoznavanje dece sa odabranom muzikom može da ubrza razvoj govora, pospeši talenat za matematiku i prirodne nauke, unapredi koordinaciju, poboljša veštine pamćenja i čitanja, a naročito kod dece sa teškoćama u razvoju i učenju

Ostale vestiArhiva