Prošlo je 15 godina od prvog ubistva u Beogradu izvršenog automatskim oružjem iz zasede, koja će neko od maštovitih novinara kasnije prozvati „sačekušama”. Tog 3. avgusta 1991. godine u Ulici Milana Raspopovića na Voždovcu ubijen je Branislav Matić Beli. Izvršioci su koristili automatske puške i nosili su maskirne uniforme, bilo je to vreme početka krvavog raspada Jugoslavije koji je trajno promenio i ovdašnje podzemlje. Beli je bio u sumnjivim poslovima, ali je bio i finansijer Srpske garde i SPO, tada najjače opozicione snage čiji će se predstavnici krajem te nesrećne decenije naći na nišanu sličnih eskadrona smrti. Ubistvo Matića, prvo u crnoj seriji koja seže do danas, nije rasvetljeno.

Likvidacije u podzemlju su se nizale početkom devedesetih godina, kada su ubijeni Aleksandar Knežević Knele, Radojica Nikčević, Žorž Stanković, Goran Vuković... Svi zločini izvedeni su prepoznatljivim „rukopisom”, izvršioci nijednog ubistva nisu otkriveni sve do egzekucije Gorana Marjanovića zvanog Goksi Bombaš, izvršene 18. maja 1995. godine u jednom kafiću na Zvezdari.

Više ne terete Jocu Amsterdama

Zbog masakra u lokalu, kada je ubijena i jedna devojka dok je više osoba ranjeno, uhapšeni su bivši policajci Bojan Milosavljević i Miodrag Prodanović. Pronađen je i „hekler” kojim je pucano, osuđeni su na po 20 godina zatvora (kasnije je kazna smanjena na po 15 godina). Tokom suđenja čulo se da je ubistvo Goksija Bombaša naručio tada malo poznati Sreten Jocić zvani Joca Amsterdam, za šta im je obećao po 25.000 nemačkih maraka čime je prvi put rasvetljena pozadina jedne „sačekuše”. Jocić je nekoliko godina kasnije uhapšen u Bugarskoj i izručen Holandiji, odakle je posle odslužene kazne prebačen u Srbiju. Danas na slobodi čeka suđenje za ubistvo Marjanovića, neki svedoci su promenili iskaz a dosledan svojim rečima ostao je samo Zoran Đorđević koji tereti Jocu Amsterdama za prvu procesuiranu „sačekušu”.

Tih godina u uličnom ratu na beogradskim ulicama sve češće ginu i policajci. Željko Maksimović Maka, tada pripadnik paravojnih formacija, usred grada ubija policajca koji mu je prišao sa pištoljem u ruci, sa namerom da ga legitimiše. Sud je procenio da je reč o nužnoj samoodbrani, a za Maku će se tek čuti 2002. godine kada je njegova grupa optužena za likvidaciju policijskog generala Boška Buhe. I danas je u bekstvu, kao i članovi njegove grupe kojima je presuda poništena i ceo slučaj vraćen na ponovno suđenje, s tim što sada nema ko da sedi na optuženičkoj klupi.

Likvidacije policajaca

Prvi inspektor ubijen u klasičnoj „sačekuši” je Dragan Radišić, likvidiran 1. februara 1996. godine ispred svoje zgrade na Karaburmi. Tri godine kasnije ubijeni su njegovi nekadašnji šefovi Milorad Vlahović Vlaja i Dragan Simić Simke. U ovoj seriji teških zločina, za MUP Srbije posebno je poražavajuća činjenica da nisu otkrivene ubice kolega.

Tih godina izvršen je niz likvidacija koje je teško pobrojati. Ubijeni su Rade Ćaldović Ćenta, Milan Roganović Rogo, Jusuf Bulić Jusa, Bojan Petrović dok je Vojislav Raičević zvani Voja Amerikanac, kome se pripisuju neke „sačekuše”, nestao i pretpostavlja se da je mrtav. Najpoznatija likvidacija je svakako ubistvo Željka Ražnatovića Arkana 15. januara 2000. godine.

Crna serija nastavljena je i posle demokratskih promena u Srbiji. Tada se pojavio fantomski „audi smrti”, iz koga je smrt sejana „kalašnjikovima”. Tek tokom akcije „Sablja”, pokrenutoj posle atentata na Đinđića, za većinu tih zločina optuženi su pripadnici „zemunskog klana” na čelu sa Miloradom Ulemekom Legijom, koji se terete za ubistvo Branislava Lainovića Dugog, Zorana Uskokovića Skoleta, Sredoja Šljukića Šljuke, Jovana Guzijana Cunera... Suđenje je u toku, ako bude završeno osuđujućim presudama biće to, prvi put posle ubistva Goksija Bombaša 1995. godine, da je neka „sačekuša” dobila sudski epilog.

Kao što su se nastavile posle istorijskih promena 5. oktobra 2000. godine, likvidacije su posle izvesnog zatišja nastavljene i nakon akcije „Sablja”.

Tako je 26. marta 2004. godine na Terazijama ubijen Branko Bulatović, generalni sekretar Fudbalskog saveza SCG. Mesec i po dana ranije, u kafiću udaljenom nekoliko stotina metara dalje, ubijen je Dalibor Mateović, brat Zvonka Mateovića, ključnog svedoka Arkanove likvidacije. Branko Jeftović Jorga, koji je bio u „Interkontinentalu” u vreme tog zločina, likvidiran je 30. oktobra 2004. godine. Bivši šef lozničke policije Vojislav Jekić, takođe svedok u tom procesu koji nije okončan pravosnažnom presudom, ubijen je 16. februara ove godine u Zemunu. Petnaest godina posle prve „sačekuše” – likvidacije Branislava Matića Belog, kao da neki novi eskadroni smrti i dalje vrebaju svoje žrtve.

Zločin i politika

Prvi predstavnik izvršne vlasti Miloševićeve Srbije koji je ubijen bio je general policije Radovan Stojičić Badža, u to vreme vršilac dužnosti ministra unutrašnjih poslova, likvidiran 11. aprila 1997. godine. U jesen te godine, 24. oktobra, ubijen je Zoran Todorović Kundak, generalni sekretar svemoćnog JUL-a. Uz Vladana Kovačevića Trefa, ubijenog početkom iste godine, bio je to treći likvidirani bliski prijatelj vladajućeg para Milošević – Marković.

Od rata 1999. godine, primetna je politička pozadina ubistava. Tokom bombardovanja ubijen je novinar Slavko Ćuruvija. U oktobru je pokušano ubistvo Vuka Draškovića na Ibarskoj magistrali, pri čemu su poginula četiri istaknuta člana SPO. Pokušaj atentata na lidera ove partije ponovljen je u Budvi u junu sledeće godine dok je u avgustu, pred sam krah Miloševićevog režima, otet i ubijen Ivan Stambolić. Ubistvo Ćuruvije je i danas misterija, dok su se zbog pokušaja ubistava Draškovića i ubistva Stambolića pred sudom našli pripadnici JSO na čelu sa komandantom Miloradom Ulemekom Legijom, formacije čiji su članovi izveli i atentat na premijera Zorana Đinđića.

Atentat na ministra odbrane Pavla Bulatovića, izvršen u februaru 2000. godine, nije rasvetljen kao ni ubistvo direktora Jata Žike Petrovića izvršeno krajem aprila te godine.

Ostale vestiArhiva