Manastir Sretenje
Manastir Sretenje se nalazi ispod vrha Ovčara. Na osnovu dosadašnjih istraživanja, veruje se da je nastao u XVI veku, kada se prvi put i pominje, ali prvi pisani pomen pomera izgradnju Sretenja nekoliko decenija, pa možda i čitav vek unazad. Sačuvani arhitektonski oblici hrama upućuju na stil gradnje sa kraja XVI veka. U prošlosti je više puta bio rušen i spaljivan. Obnovljen je tek u XIX veku, zahvaljujući monahu, a kasnije i vladici Nikiforu Maksimoviću. Zidani ikonostas u sretenskoj crkvi takođe upućuje na razmišljanje o starosti te crkve, kao i ostaci ranijih zidnih fresaka ispod sloja koji je urađen 1844. godine, pogotovo što je to jedini zidani ikonostas u ovčarsko-kablarskim manastirima. Od rukopisnih knjiga, sačuvanih do danas u Sretenju, preostale su svega tri: Jevanđelje, Bogorodičini kanoni i Minej za mesec jun, koji je značajan jer sadrži Službu knezu Lazaru, delo naše crkvene književnosti.
Od rizničkih kovanih predmeta i starina, čuvaju se mermerna krstionica iz XVII veka, rozeta iz XVII veka i ikona Presvete Bogorodice iz XVIII veka.

Manastir Vaznesenje
Manastir Vaznesenje podignut je na severnim padinama Ovčara. Zbog svog položaja u klisuri nije dostupan pogledima putnika koji prolaze ovim područjem. Može se samo pretpostaviti da je manastir izgrađen na temeljima stare manastirske crkve, ali o tome nema preciznijih podataka. Zahvaljujući jednom rukopisnom jevanđelju, koje je napisano 1570. godine, sigurni smo da je manastir postojao u XVI veku. Najverovatnije je stradao, kao i većina drugih u klisuri, za vreme Velike seobe 1690. godine. Nakon više bezuspešnih pokušaja obnavljanja, tek je tridesetih godina XX veka episkop Nikolaj Velimirović krenuo u obnovu ovog manastira. Arhitekturu manastira karakteriše jednobrodna građevina sa niskom kupolom i polukružnom oltarskom apsidom. Dve mermerne rozete, ukrašene biljnom ornamentikom, očuvane su u priprati i središnjem delu hrama. Ikonostas crkve manastira Vaznesenje čine ikone relativno malih dimenzija, zbog skromnih dimenzija crkve. Manastirska slava je Vaznesenje Gospodnje.

Manastir Vujan
Manastir Vujan posvećen je svetom arhangelu Mihajlu. Nalazi se u selu Prislonici, na šumovitim padinama planine Vujan. Po mišljenju istoričara, manastir potiče iz srednjeg veka, s tim što je njegov prvobitni naziv bio Obrovin. Porušen je 1597, a 1805. godine obnovio ga je Nikola Milićević-Lunjevica. U priprati manastira sahranjeni su legendarni junaci ovog kraja i neumorni ratnici protiv Turaka iz srpskih ustanaka, vojvoda Lazar Mutap i Nikola Lunjevica. U crkvi manastira Vujna čuva se ikona sv. arhangela Mihajla iz 1808. godine. Spada u retke i vredne primerke, zbog čega je pod zaštitom države. Pored nje vredna je i ikona koja predstavlja Isusa Hrista, iz XIX veka.

Manastir Ježevica
Manastir Ježevica nalazi se u istoimenom mestu u okolini Čačka. Hram je posvećen svetom Nikoli i, po predanju, zadužbina je kralja Milutina. Prema lokalnim izvorima, osnovan je za vreme vladavine cara Dušana. Crkva ima osnovu krsta. Centralni deo hrama islikan je 1609. godine živopisom koji prikazuje scene iz života svetog Nikole. Barokni zvonik, kao i priprata, dozidani su u XIX veku. Očuvane su freske o životu svetitelja, Bogorodice i stradanju Isusa Hrista. U periodu od 1950. do 1951. godine preduzeti su konzervatorski radovi na popravci crkve i krova. Hramu je vraćen prvobitni izgled iz 1846. godine. Zanimljivo je da freske potiču iz 1607. i 1637. godine i da na sasvim poseban način podržavaju srpsku i pravoslavnu tradiciju.

Manastir Stjenik
Manastir se nalazi u selu Banjica ispod planine Jelice. Po predanju je podignut za vreme Mrnjavčevića. Sadašnji hram sagrađen je početkom XIX veka. Čuva mošti Jovana Sjeničkog, kome je i posvećen. Pored manastira je izvor Svetinja, za koji se smatra da je lekovit. Stjenik je bio metoh manastira Sv. Nikole u Ježevici. Crkva Sv. Jovana manastira Stjenika skromnih je dimenzija, sagrađena od kamena nepravilnog oblika.

Manastir Blagoveštenje Trnavsko
Ovaj zanimljivi hram nalazi se u selu Trnava, na vrelu istoimene reke na obroncima planine Jelica. Posvećen je Blagoveštenju. Stari manastir, na čijim je temeljima izgrađen ovaj hram, osnovali su Nemanjići u srednjem veku. Hram je obnovljen 1554. godine. U istorijskom smislu, ovaj hram je veoma značajan jer je u njemu podignuta 1814. godine čuvena Hadži-Prodanova buna u kojoj su aktivno učestvovali i monasi. U novije vreme obnovljen je 1837. godine. Konzervacijom hrama otkriveni su samo fragmenti živopisa.

Bogorodica Gradačka u Čačku - hram Vaznesenja Hristovog
Crkva se nalazi u samom centru Čačka. Ktitor je knez Stracimir, brat velikog župana Stefana Nemanje. Hram je građen od 1180. do 1190. godine. Osnova crkve je pravougaona, dužine 29,75 metara. Po arhitekturi, to je veoma prostran hram sa trodelnim oltarskim prostorom na istočnoj strani, sa zvonicima i visokom središnjom kupolom, čiji je raspon skoro 12 metara.
Turci su crkvu delimično rušili i od nje pravili islamsku bogomolju, no Srbi su je uporno obnavljali. Prva obnova bila je 1834. godine, a druga, znatno obimnija, 1856. godine. Spoljašnji izgled hrama je radikalno promenjen. Uverenje da barokni stil ne odgovara staroj čačanskoj crkvi, pokrenulo je novu restauraciju da bi joj se vratio srednjovekovni oblik. Uzori su traženi u starim raškim hramovima. Ovde su nađena stara zvona zakopana u zemlji. Na jednom od njih otkriven je natpis na staroslovenskom, koji kaže da je zvono poklonio gradački mitropolit Nikifor, a na drugom da je zvono dar Presvetoj Bogorodici Gradačkoj iz 1454. godine. Zvono je jedno od najstarijih u Srbiji.
U riznici čačanske crkve nalazi se više starih rukopisnih knjiga. Najznačajnije je Četvorojevanđelje, poznato kao „čačansko".

Ostale vestiArhiva