Do pomorskih otkrića, jedina veza između Mediterana i Azije bio je veliki Put svile, mreža trgovačkih puteva duga čak 8.000 km. Ovom rutom nisu se prenosili samo svila, porcelan, zlato i drugi vredni proizvodi, već i različite ideje, tehnička dostignuća, kulturne vrednosti i religije. Zahvaljujući Putu svile razvile se su velike civilizacije i moćna carstva Kine, Egipta, Persije, Arabije, Rima i Vizantije. Danas je ova putanja opet zaživela kao jedna od najvećih turističkih atrakcija. Istražujući rute trgovačkih karavana, turisti mogu da otkriju mnoge tajne starih gradova koji su nikli u retkim oazama. Uspomenu na njih čuvaju brojna arheološka nalazišta i intrigantne ruševine koje obećavaju iskustvo kakvo retko gde drugde možete da doživite.

Uđeš, a ne izađeš
Trgovačke veze između Mediterana i Azije postojale su još u praistoriji. Arheološki podaci ukazuju da su stari narodi Sahare u period od 6000. do 4000. godine p. n. e. uvozili iz Azije domaće životinje i druga dobra. Osim ekonomskih veza, mnogi posrednici su sporadično uspostavljali i diplomatske i kulturne odnose između udaljenih carstva zapada i istoka. Ali, odlučujući momenat za razvoj Puta svile bila su osvajanja Aleksandra Makedonskog u 4. veku p. n. e. Šireći svoje carstvo, Aleksandar Veliki je prodro u centralnu Aziju, koja je do tada bila slabo poznata Evropljanima.
Sledeći korak u uspostavljanju veze između Kine i Zapada preduzela je kineska carska dinastija Han 114. g. p. n. e., kada je u svojim osvajačkim pohodima uspela da pređe prostranu pustinju Takla makan (na kineskom znači "uđeš, a ne izađeš"), kao i regiju slanih jezera Lop Nur. Tako su stvorene karavanske rute koje su sve do srednjeg veka i pronalaska pomorskih puteva bile žila kucavica trgovine starog sveta.

Turkmenistan - raskršće kultura
Možda vam obilazak Turkmenistana, Uzbekistana i Kirgistana ne zvuči kao primamljiva ponuda, ali ove bivše sovjetske republike poseduju ogromno kulturno nasleđe iz perioda antike, koje je uvršćeno na Uneskovu listu svetske kulturne baštine. Nepristupačni predeli centralne Azije, prostrane pustinje i visoki planinski venci nisu mogli da spreče mnoge vojske da protutnje kroz ovu regiju u svojim pohodima. Još u drevnim vremenima na ovoj teritoriji ljudi su osnivali naselja, ali tek s razvojem Puta svile tu su procvetali mnogi gradovi u kojima su karavani stajali radi odmora i trgovine. Oni su tokom vekova bili dom različitih kultura i religija, gde su moćni vladari gradili impresivne građevine koje su do danas opstale.
Ašgabat, glavni grad Turkmenistana, smešten je između surove pustinje Karakum i planinskog venca Kopet Dag. U njegovoj blizini nalazi se stari kraljevski grad Nisa, koji je bio jedna od prvih stanica na Putu svile. Skoro devet vekova karavani su se tu zaustavljali sve dok ga nisu porušili Mongoli. Osim značajnih arheoloških nalazišta, atrakcija Ašgabata su i lokalni bazar Tolkučka i Nacionalni umetnički muzej, s velikom i veoma vrednom kolekcijom ćilima.
Savremeni grad Tašauz malo liči na naselje koje je na istoj teritoriji postojalo u vreme Puta svile. Zbog velike reke Amu Darja, to je bila odlična tačka za okrepljenja na dugom putu ka Kini. Tu je i podignut jedan od najvećih i najrazvijenijih antičkih gradova Konja-Urgenč. Njegovo ogromno bogatstvo privuklo je Džingis-kana, čija je vojska u 13. veku u njemu počinila jedan od najkrvavijih masakara u istoriji. Zbog dobrog položaja brzo je obnovljen, ali ipak nije uspeo da preživi i drugi nalet Mongola. Posle osvajanja vojskovođe Timura Lenka krajem 14. veka, grad je definitivno napušten. Danas je opstalo nekoliko zdanja iz 14. veka: mauzolej sultana Tekeša, minaret Kutluk Timura (s visinom od 62 metra predstavlja najviši minaret u centralnoj Aziji) i mauzolej Nadjmadin Kubre, osnivača kubravidske škole - sufizma.

Uzbekistan - dragulji islamske umetnosti
Uzbekistan se s razlogom ponosi drevnim gradovima Kiva, Buhara i Samarkand, koji su bili duhovni i ekonomski centri starih kraljevina. Njihovo bogatstvo je davno nestalo, ali ostale su fascinantne ruševine koje ostavljaju snažan utisak na posetioce. Upravo zbog svoje neobične lepote, bogate arhitekture i umetničkih dostignuća, nalaze se na Uneskovoj listi svetske kulturne baštine.
Poseta pustinjskom gradu Kiva vratiće vas u drevno doba kada su karavani u ovaj grad donosili svilu, začine i zlato, ali i mnoge ideje i kulturna dobra. Podeljen na dva dela Diča Kala i Ičan Kala pružao je trgovcima neophodnu zaštitu od opasnih razbojnika. O njegovoj sjajnoj prošlosti svedoči više od 50 istorijskih spomenika i 250 starih kuća, koji su do danas sačuvani.
Buhara je znatno impresivnije mesto i u celosti podseća na ogroman muzej. Ova oaza je bila naseljena još u bronzano doba, a do nje je u svojim osvajanjima stigao i Aleksandar Makedonski. Od 7. veka bio je intelektualni centar iranske civilizacije i mnogi su ga smatrali stubom islama. Njegovi dobroočuvani spomenici predstavljaju jedno od najzanimljivijih mesta na svetu. Turisti mogu da prošetaju kroz kompleks građevina Poi Kajlan (u prevodu znači "Stopalo Velikog") koje pripadaju minaretu Kajlan iz 16. veka. Mir i Abab medresa (visoka islamska škola), kao i Ismajil Samini mauzolej, osnivača poslednje persijske carske dinastiji, jedne su od najposećenijih građevina u centralnoj Aziji. Iako je mauzolej sagrađen u 9. veku, do danas je u celosti očuvan, uprkos brojnim ratovima na ovoj teritoriji!
Čarobni Samarkand nikoga ne ostavlja ravnodušnim. Upamćen je kao jedna od najluksuznijih prestonica centralne Azije, gde se se ukrštale mnoge kulture, a danas je drugi po veličini grad u Uzbekistanu. U svojoj istoriji dugoj 2.700 godina menjao je mnoge vladare, ali svi su bili zavedeni njegovom lepotom. Čak je i Aleksandar Veliki bio njime impresioniran kada ga je osvojio 329. godine p. n. e. Dva zarobljena kineska vojnika u 8. veku upravo u Samarkandu su odala tajnu pravljenja papira, koja je bila dugo čuvana u Kini. Mongoli su ga više puta pljačkali, a osvajač Timur Lek ga je 1370. godine proglasio prestonicom svog ogromnog carstva. Timur je bio mudar i poštovan vladar, koji je u Samarkand dovodio mnoge umetnike, matematičare i astronome. Njegov unuk Ulukbeg otvorio je 1420. godine cenjenu naučnu školu i sagradio je naprednu opservatoriju, čiji su ostaci otkriveni početkom 20. veka. Savremeni grad Samarkand podignut je oko drevnog kvarta Registan, u kome imate osećaj kao da je vreme stalo. U srednjem veku to je bio centar Samarkanda, gde su podignute tri velike medrese, koje danas mogu da posete znatiželjni turisti. Još jedna od atrakcija je predivno ukrašena džamija Bibi-Hanum, koja deluje krajnje bajkovito.

Kirgistan - prirodne lepote
Između Uzbekistana i Kine nalazi se Kirgistan, misteriozna zemlja koju krase prelepe planine, brojna jezera, ali i pustinje. Do pre deset godina Kirgistan je bila zatvorena država, u koju nije bilo lako otputovati. Sada kroz nju prolaze mnogi turisti koji pohode Put svile.
Njena prestonica Biškek sagrađena je na mestu starog sogdijanskog naselja Jula, kroz koji su prolazili trgovački karavani na putu ka Kini. Mnogi arheološki ostaci pronađeni su i kod jezera Isik Kil, zvano Toplo jezero. Iako je okružen snežnim planinama Tien Ša, Isik Kil nikad ne ledi zbog velikog procenta soli. Put svile dalje vodi u grad Karakol, popularnog zbog netaknute prirode u njegovoj okolini. Od kulturnih znamenitosti u njemu se nalazi drvena kineska džamija, koja je sagrađena bez ijednog eksera početkom 20. veka, kao i simpatična ruska pravoslavna crkva.

Kina - zemlja zmajeva
Iz Kirgistana se prelazi u Kinu, u živopisno mesto Kašgar. Tu živi narod Ujgur, koji ne liči na tipične Kineze. Ujguri su poreklom iz Turske, a u ovu regiju su se naselili u 8. veku. Muslimanske su veroispovesti i dalje žive kao njihovi preci koji su dočekivali karavane svile. Muškarci mahom imaju brade, oblače se u tamne boje i nose karakteristične kape, a žene su obučene u duge haljine i pokrivaju lica, mada ima i onih koje se malo slobodnije oblače. Kašgar je svet za sebe, koji kao da je izolovan od ostatka planete.
Grad je opstao zahvaljujući bazaru, koji i danas radi. Poseta ovoj neobičnoj pijaci svakako je poseban doživljaj. U velikoj gužvi Ujguri se bez problema snalaze. Bazar je podeljen na nekoliko delova, zavisno od robe koja se prodaje. Tu su mesari, zanatlije, pekari, štandovi tradicionalne brze hrane, seljaci koji prodaju stoku, ali i trgovci luksuzne robe, kao što su svila, porcelan i žad. U dugačkom redu nalaze se i brojne berberske stolice, gde mušterije, osim brijanja i šišanja, mogu da traže i vađenje kvarnih zuba!
Zgrade nekadašnjeg britanskog i ruskog konzulata u Kašgaru, gde se u 19. veku odvijala žestoka diplomatska borba za prevlast u Aziji, danas su pretvorene u zanimljive hotele koji turistima nude uvid u delić uzbudljive istorije koja se odvijala u ovom neobičnom gradiću. U Kašgaru se nalazi i najveća džamija u Kini, Id Kah, u kojoj se moli više od 10.000 vernika. U gradu je sačuvan i mauzolej Abaku Hoje iz 17. veka, koji je poznat i kao mauzolej Mirisne konkubine. Abak Hoja je bio vladar Kašgara i u mauzoleju je sahranjeno pet generacija njegove porodice, uključujući unuku Iparhan, koja je bila konkubina cara Kinalonga. Zavodljiva Iparhar bila je poznata kao Mirisna konkubina i u Zabranjenom gradu je provela 25 godina. Kada je preminula, bilo je potrebno tri godine kako bi njeno telo preneli u mauzolej u Kašgaru.
Drugi važan grad na Putu svile u Kini bio je Turpan. Kako se nalazi usred pustinje Takla Makan, njegova oaza je bila vrlo značajna za putujuće karavane. Pre više od 2.000 godina tu je zgrađen irigacioni sistem Karez, neverovatno čudo inženjerstva, pomoću koga je voda dopremana u grad. U blizini se nalaze impresivni ostaci starog grada Gaočang iz 2. veka p. n. e., nekadašnje prestonice kraljevine Han dinastije, kao i čudesan kompleks budističkih pećina Bezeklik, koje se nalaze na obroncima Plamtećih planina. Bezeklik je bio izuzetno važan centar budističkog učenja između 5. i 9. veka, a u okviru celog kompleksa nalazi se oko 77 pećina sa vrednim muralima na kojima je predstavljen Buda.
Najzapadnija tačka na Putu svile je Urumči, današnja prestonica Sinjiang Ujgur autonomne regije. Za vreme dinastije Han ovaj grad je bila dobro čuvana tvrđava zbog brojnih trgovaca koji su ovde dopremali dragocenu i luksuznu robu. U njemu se nalazi veoma zanimljiv Urumči muzej, u kome su izložene drevne mumije iz nekropole Astan. Reč je o mumifikovanim ljudskim ostacima iz pustinje Takla Makan, koji nisu mogli da se raspadnu zbog suve pustinjske klime.

Sian - večni grad
Iz Urumčija Put svile je vodio u oazu Dunhuang, čuvenoj po pećinama Magao - najbogatijoj riznici budističkih rukopisa, zidnog slikarstva i skulptura. Teško rečima može da se opiše lepota ovih umetničkih dela, koja su stvarana tokom vladavine devet dinastija. Zbog svoje umetničke vrednosti, pećine Magao uvršćene su u svetsku kulturnu baštinu. A u blizini se nalaze i remek-dela prirode: peščane dine Mingša i jezero Izvora polumeseca.
Put svile je imao različite rute, koje su delile mnoge planine, reke, pustinje... Ali sve su počinjale, odnosno završavale se u Sianu - večnom gradu. Istorija duga preko 3.100 godina svrstala ga je među najvažnije gradove u istoriji Kine, a bio je i jedna od četiri prestonice carstva. Sian je bogat brojnim istorijskim znamenitostima, koje vredi istražiti. Teško je ostati pasivan u gradu tako raskošne istorije. Na svakom koraku doživećete neverovatna iskustva i avanture, koje ćete prepričavati celog života!
Čudesni Mauzolej terakote je njegova najveća atrakcija. Reč je o grobnici prvog kineskog cara Ćin Š Huanga, u kojoj je pronađena kolekcija od 7.000 skulptura ljudi napravljenih od gline, sa fizionomijama različitih etničkih grupa iz mnogih delova Kine. Skulpture predstavljaju vojnike sa oružjem i konjima, seljake, sluge, muzičare, akrobate, a njihova funkcija je bila da pomognu caru prelazak u zagrobni život. Zanimljivo je da je svaka skulptura jedinstvena i da ne postoje dve identične.

Ostale vestiArhiva