Naslušao sam se raznih priča o Rijeci. Pričali su ljudi da je najružniji grad na Jadranu, da je jedno prljavo, industrijsko mestoi da su Riječani jedino što valja u celom gradu. Gledao sam neke mutnjikave fotografije i ništa mi nije bilo jasno. Nisam video ni lepotu, ni ružnoću. Delovala mi je sivo.
Jednom prilikom sam otišao na koncert u Zagreb, upoznao devojku iz Rijeke i zaljubio se u nju. I ona me je pozvala na letovanje u njen grad, u koji sam se takođe zaljubio. Sada sam sretnom oženjen i nas dvoje živimo u Rijeci.
Prvo što sam video kada je autobus sišao sa autoputa bile su radničke kućice uz stari zagrebački put, serpentine i kanjon Rječine. Kroz gradsku gužvu, a u Rijeci je uvek gužva, nekako smo se probili do autobuske stanice Žabica. Izlazim iz autobusa, i gledam čas na nikad završenu gotsku katedralu, čas na more. Sedam u taksi i kažem da idem na Trsat. Kroz grad imamo dovoljno vremena, ja da gledam sveže prefarbane italijanske fasade, a taksista da mi priča: „Ovo je kazalište Ivan Zajc, tamo je stara talijanska loža, ovaj noviji je spomenik braniteljima, a onaj stariji tamo partizanima, ovo je Titov trg, sada prelazimo preko graničnog mosta…“ Možda mu je potajna želja bila bude turistički vodič. Prolazimo pored ogromne pravoslavne crkve i stigli smo.
Ja već ostao zadivljen, moja domaćica me čeka i obećava mi da ćemo detaljno i peške obići grad uzduž i popreko.
A ima da se obilazi. Današnja Rijeka je ustvari nešto kao fuzija dva grada, italijanske Fiume, gde je današnji centar i hrvatskog Sušaka, nad kojim dominira brdo Trsat. Ta dva nekadašnja grada deli Rječina sa svojom deltom. Između dva rata Fiume i Sušak su bili pogranični gradovi. Fiumu su zauzeli Italijani na čelu sa D’Annunziom, a Sušak je ostao u Kraljevini SHS, odnosno Jugoslaviji. U međuratno vreme i na jednoj i na drugo obali Rječine gomilale su se vojske i gradio sistem odbrane. Danas se to malo zna, ali ispod Trsata prolazi vojna podzemna železnica. Iz međuratnog perioda su ostale i dve crkve koje stoje u savršenoj simetriji kada se gleda sa Mrtvog Kanala, starog ušća Rječine. Levo, na Kozali stoji italijanska futuristička crkva, koja izgleda kao da se nalazi u Batmanovom Gothamu, a desno, na Trsatu nalazi se pravoslavna crkva u vizantijskom stilu. I jedna i druga izgrađene su dvadesetih godina prošlog veka za potrebe vojske.
Rijeka je nastala na ruševinama rimskog grada i vojnog logora, šireći se iz srednjevekovnog jezgra prema unutrašnjosti, ali i na drugu stranu, nasipanjem šljunka i peska u more. Današnji Korzo i riva nisu postojali u srednjem veku, a ulaz u grad je bio kroz kapiju Gradskog tornja, dominantne građevine današnjeg Korza.
Sušak je nastao oko starog srednjevekovnog gradića Trsata, nekadašnjeg kompleksa tvrđave i crkve. Današnja trsatska crkva je, legenda kaže, podignuta pošto se na tom mestu nalazila nazaretska kuća, koju su iz Svete Zemlje doneli anđeli, pa je potom odneli dalje za Italiju. Nova crkva je impozantne veličine i danas je drugo najveće svetilište posvećeno Bogorodici. Na Velu Gospu, 15.8. svake godine na Trsatu je opsadno stanje, reke vernika i hodočasnika penju se Trsatskim stepenicama, moleći se na svakom stepeniku.
Trsatska tvrđava – Gradina bila je u srednjem veku vlasništvo Frankopana i na liniji odbrane od turskih i mađarskih osvajača. Kada se loza ugasila u XVII veku, tvrđava je ostavljena da propada dva veka, dok lord Nugent nije kompletno obnovio zidine. Posle njegove smrti, naslednici su rasprodali svu njegovu pokretnu imovinu, a tvrđava je ostavljena na milost i nemilost gradskim vlastima i zubu vremena. Poslednjih godina se održava, a tokom celog leta traje manifestacija „Leto na Gradini“.
Rijeka obiluje kulturnim događajima, a pored svečanosti na Trsatu, svake godine održavaju se Riječke letnje noći na nekoliko lokacija u gradu, zimi je karneval, poznatiji kao maškare, treći najveći karneval u svetu (posle Ria i Venecije), a na proleće bude međunarodni teatarski festival, u konvencionalnim i nekonvencijalnim pozorištima. Početkom leta je muzički festival Hartera koje se održava u napuštenoj fabrici papira.
Napuštene fabrike su, inače, jedna od riječkih atrakcija. U doba socijalizma u Rijeci se dosta ulagalo u industrijalizaciju, predratne fabrike su obnavljane, a nove su nicale kao pečurke posle kiše. Grad je porastao eksponencijalno. Jedan moj prijatelj ima običaj da kaže da je Rijeka spoj secesije i socijalizma. Dalje od obale i van starih naselja arhitektura je socijalistička, ali prilagođena terenu, pa zgrade idu češće u vis nego u širinu.
Noćni život u Rijeci je odličan i šarolik za grad te veličine (200.000 stanovnika), iako Riječani tvrde da je dosadan u poređenju sa Zagrebom i Ljubljanom. Po tradiciji, u kafićima i klubovima dominira gitarska muzika. Rijeka je bila jedno od važnih tačaka rock kulture, a baš tu je nastao domaći novi val nekoliko godina pre Zagreba i Beograda.
Sa skoro svake tačke u gradu moguće je videti makar komadić mora, a sa vrha bilo kog brda, a ima ih, pogled puca na ceo Kvarnerski Zaliv. Takođe, sa bilo koje tačke u okolini grada vidi se planina Učka, koja se strmo uzdiže iznad mora i odvaja Rijeku od Istre. Učka je odgovorna za vlažnu klimu, a u zimskim mesecima kiša pada češće nego u Londonu.
U neposrednoj blizini Rijeka nalaze se Opatija i Lovran na jednu, a Crikvenica i Novi Vinodolski na drugu stranu. Ostrvo Krk je takođe blizu, a do Krka postoji most. Takođe, Istra je odmah preko Učke, pa Riječani i njihovi gosti često putuju na izlete van grada. Čak i u neposrednoj okolini Rijeke postoji nekoliko starih srednjevekovnih gradića, kao što su Kastav ili Grobnik od kojih svaki priča svoju priču.
Na žalost, smeštajnih kapaciteta je relativno malo, naročito u domenu jeftinijih hotela. Rijeka je tek od nedavno postala turističko mesto, a na daljoj promociji se radi, posebno tokom leta. Turisti su, u principu, samo u prolazu do nekog od ostrva ili do poznatih turističkih centara u okolini.
Poseta Rijeci je jedno od najprijatnijih iskustava, a Riječani su sjajni domaćini. Tenzija bilo kakve vrste nema, Rijeka je nadaleko poznata po toleranciji, čak i do granica letargije. Čuvajte se jedino preambicioznih planova, jer „fjaka“, čudno stanje dremljivosti tipično za Jadran, hvata svakoga i u svako doba.

Ostale vestiArhiva