BUJANOVAC - O neeksplodiranim kasetnim bombama zaostalim posle NATO bombardovanja na više lokacija u Srbiji u medijima se ne govori. Da li iz razloga što ako bi se govorilo trebalo bi nešto i da se uradi po tom pitanju - a para za to uglavnom nema, ili što je prilično nezgodno pominjati NATO u negativnom kontekstu, tek nigde nije zabeležen podatak da je samo od početka ove godine Upravi za civilnu odbranu pri Ministarstvu odbrane, stiglo novih 2.000 prijava o neeksplodiranim kasetnim bombama iz cele Srbije. Za čišćenje kasetnih bombi isključivo je zadužen Centar za razminiravanje, a brzina rada zavisi od donacija. S druge strane, ekspertski tim Uprave za civilnu odbranu na čiju adresu sve prijave o zaostalim kasetnim bombama stižu, ima svega dva čoveka, koji su zaduženi za celu Srbiju, pa su rezultati takvi kakvi su i uslovi rada. Do sada je po međunarodnim standardima od zaostalih kasetnih bombi čišćen teren u samo dva navrata - nekoliko lokacija u Nišu i teren oko hotela "Bačište" na Kopaoniku, gde je čišćenje terena rađeno uz pomoć senzora koji detektuju metal do pola metra dubine.

Prema zvaničnim podacima, u Srbiji bez Kosmeta ima šest lokacija na kojima još ima neeksplodiranih kasetnih bombi, na ukupnoj površini od oko 24 kvadratna kilometra, i to kod Niša, Kraljeva, Sjenice, Kuršumlije, Vladimiraca kod Šapca i na Kopaoniku. Pripadnici Vojske su, nakon završetka bombardovanja, onoliko koliko se moglo čistili, što usled nedostatka opreme u najvećem broju slučaja nije urađeno po humanitarnim standardima, a bilo je i žrtava. Prilikom čišćenja industrijske zone u Nišu 2003. godine, teško je povređen pirotehničar Marko Simić, a tokom čišćenja aerodroma Dubinje kod Sjenice, u novembru 2000, teško je stradao vojni pirotehničar Branislav Kapetanović, koji je od zaostale kasetne bombe izgubio obe ruke i noge.

Ove godine od zaostalih kasetnih bombi čisti se samo Kopaonik, lokacija na Pančićevom vrhu, koja je i poslednja na ovoj planini, a što će biti urađeno po međunarodnim standardima. Sa obe službe Ministarstva odbrane, od februara ove godine aktivno sarađuje Norveška narodna pomoć, nevladina organizacija koja se zalaže za to da se zabrani proizvodnja, prodaja i upotreba kasetnih bombi kao jedne od najnehumanijih vrsta oružja.

- Od 2003. do 2005. godine bilo je projekta čišćenja oko aerodromske piste na niškom aerodromu, koja je prema humanitarnim standardima očišćena na oko 60 odsto površine. Tokom prvog čišćenja 2003. godine, koje je radila Vojska, nađeno je 877 neeksplodiranih kasetnih bombi BLU 97 A/B. Još 100 kasetnih bombi nađeno je 2005, uz upotrebu senzora, kaže Jelena Vićentić koja ispred nevladine organizacije Norveška narodna pomoć istražuje problem zaostalih kasetnih bombi u Srbiji.

Što se Niša tiče, 2005. godine je rađeno čišćenje i zone oko Kliničkog centra, gde je nađeno 13 zaostalih bombi, zatim naselje Duvanište u kome su nađene još dve kasetne bombe, a gde je 2000 godine od zaostale kasetne bombe poginuo Vladimir Jovanović (75) dok je okopavao baštu. Kasetne bombe se mogu naći još kojekuda po Srbiji. U mestu Samaile kod Kraljeva, tokom 1999. godine izbačeno je nekoliko kontejnera kasetnih bombi, koje su ljudi godinama kasnije bukvalno izoravali iz njiva. Pored aerodroma Dubinje, nedaleko od Sjenice, nalazi se najveća sumnjiva teritorija u Srbiji, od oko 15 kvadratnih kilometara, što se inače procenjuje na osnovu prijava ljudi. U mestu Vladimirci kod Šapca, zvanična je procena da se neeksplodirane kasetne bombe mogu naći na oko hektar površine.

- Osim ovih šest lokacija, ima još čitav niz sumnjivih mesta za koja saznajemo kroz razgovor sa ljudima, u prvom mestu na jugu Srbije. Recimo, u selu Pavlovac kod Vranja, prema izjavama svedoka možemo zaključiti da su upravo od kasetnih bombi 14. aprila 1999. godine poginuli devojčica Milica Stanković i Mijalko Trajković. Tamo nisu rađena nikakva istraživanja, i zvaničnih podataka nema, kaže Jelena Vićentić iz Norveške narodne pomoći.

Kasetne bombe su evidentirane i na lokacijama Cunge i Kitka, kod sela Bogdanovac, u opštini Bujanovac, i to na procenjenoj površini od četiri hektara, kao i u selima LJiljance, Borovac, Novo Selo. Od zaostalih kasetnih bombi kod Bogdanovca, poginuli su Miroslav Maksić (14) i Goran Milanović (29), dok su teško povređeni Nikola Stojanović i LJubiša Tašković.

U opštini Preševo ima još šest lokacija na kojima su meštani prijavili zaostale kasetne bombe, u selima Buštranje, Golemi Dol, Aliđerce, Strezovce, Slavujevac i Reljan. Kasetnih bombi ima i na dve lokacije kod Knića, u opštini Čačak - Bumbarevo brdo i Guncati, zatim u Mirosalcu u opštini Lazarevac, i Ravaništu kod Brusa, gde su ljudi tokom seče drva, u šumi oko 500 metara daleko od mesta udara, naišli na jednu kasetnu bombu koja je eksplodirala, ali na sreću nije bilo povređenih. U svim pomenutim mestima mogu se videti bombe kako bukvalno vire iz zemlje, a ima ih i po drveću.

KORIŠĆENA MUNICIJA KOJOJ JE ISTEKAO ROK

Od februara ove godine u priču oko neeksplodiranih kasetnih bombi u Srbiji ušla je i Norveška narodna pomoć, koja je, inače, kao nevladina organizacija aktivno uključena u međunarodnu kampanju za zabranu proizvodnje, prodaje i korišćenja kasetne municije. Prema rečima Jelene Vićentić, koja ispred Norveške narodne pomoći istražuje problem neeksplodiranih kasetnih bombi u Srbiji, poznata je činjenica da pet do deset odsto kasetnih bombi ne eksplodira prilikom upotrebe. Praksa na terenu u Srbiji pokazuje da je okvirni postotak neeksplodiranih kasetnih bombi od 20 do 30 odsto, a jedan od razloga za to je i što se tokom bombardovanja koristila municija kojoj je istekao rok.

Ostale vestiArhiva